ترکب وجوبترکب وجوب به مرکب بودن مفهوم وجوب از دو یا چند جزء اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفترکب وجوب، مقابل بساطت وجوب بوده و هر دو از نظریه‌هایی می‌باشد که پیرامون تحلیل ماهیت و حقیقت وجوب مطرح شده است. ۲ - توضیحدر مورد ماهیت احکام تکلیفی ( وجوب ، حرمت ، استحباب ، کراهت و اباحه ) میان علمای اصول اختلاف وجود دارد؛ متاخرین معتقدند احکام تکلیفی دارای ماهیتی بسیط می‌باشد، اما قدما بر این باورند که این احکام ، حقیقتی مرکب از جنس و فصل دارد؛ به این بیان که: جنس تمامی احکام تکلیفی (غیر از حرمت) اذن در انجام فعل (جواز فعل) است، ولی فصل وجوب، «منع از ترک » و فصل استحباب، «اذن در فعل همراه با رجحان آن» و فصل کراهت، «اذن در فعل همراه با رجحان ترک آن» و فصل اباحه، که همان جواز به معنای اخص است، «اذن در فعل همراه با تساوی انجام فعل و ترک آن» یا «عدم رجحان نسبت به انجام فعل و ترک آن» است. [۴]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص (۲۹۵-۲۹۴).
۲.۱ - نکتهمشهور اصولی‌ها وجوب را مرکب از دو جزء می‌دانند: ۱. اذن در فعل؛ ۲. منع از ترک. اما برخی نیز مثل مرحوم « صاحب معالم » آن را مرکب از سه جزء دانسته‌اند: ۱. اذن در فعل؛ ۲. رجحان در فعل؛ ۳. منع از ترک. [۵]
اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۱، ص۱۸۶.
[۶]
الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۲۹.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۰۴، برگرفته از مقاله «ترکب وجوب». |